Zestawiając dane dotyczące uprawiania sportu, w tym wskazanie, że aż 42% społeczeństwa nie uprawia sportu, mikromobilność rowerowa wydaje się idealnym rozwiązaniem.
W 2022 roku wskaźnik liczby ćwiczących na 1000 osób w Polsce wyniósł 29. To i tak więcej niż w poprzednich latach. Ruszamy się mało. Dlaczego? Wydaje się, że infrastruktury nie brakuje. Przynajmniej patrząc na dane. W programie „Sportowa Polska” od roku 2018 przyznano dofinansowania na łączną kwotę ponad 1,6 mld zł. Celem programu jest wsparcie realizacji zadań inwestycyjnych dotyczących obiektów sportowych na terenie całego kraju[1]. Dofinansowaniem mogą zostać objęte obiekty ogólnodostępne, umożliwiające masowe uprawianie sportu.
Tymczasem od 1 października 2020 roku do 30 września 2021 roku, czyli już po kilku latach, od kiedy działa program, w zajęciach sportowych lub rekreacji ruchowej uczestniczyło 38,8% Polaków. Mieszkańcy Polski podejmowali aktywność fizyczną głównie dla przyjemności i rozrywki, a najczęstszą formą uprawiania sportu i rekreacji była jazda na rowerze[2]. Wśród ćwiczących dominowała młodzież do 18 lat — ćwiczyło aż 71,0%[3].
Dane te zobaczymy także w badaniu Europejczyków, chociaż średnio 45% obywateli Unii twierdzi, że nigdy nie ćwiczy ani nie uprawia sportu, w Polsce wynik ten sięga aż 65%[4], co plasuje nas w ogonie Europy. Przynajmniej raz w tygodniu ćwiczą lub uprawiają sport najczęściej w Finlandii (71%), Luksemburgu (63%), Holandii (60%) oraz Danii i Szwecji (59% w obu krajach).
Sport i aktywność fizyczna
© Specjalny Eurobarometr 525, Eurostat
Na pytanie „Jak często angażujesz się w inną aktywność fizyczną, taką jak jazda na rowerze z miejsca na miejsce, taniec, prace w ogrodzie itp.? Przez »inną aktywność fizyczną« rozumiemy aktywność fizyczną w celach rekreacyjnych lub niezwiązanych ze sportem” w 2022 42% naszej populacji odpowiedziała, że nigdy.
Sport i aktywność fizyczna
© Specjalny Eurobarometr 525, Eurostat
kompletny brak ruchu
Aktywność fizyczna w czasie wolnym badana w Europie bazuje na stwierdzeniu jakiejkolwiek aktywności fizycznej wykonywanej poza pracą, w tym podróżowanie o własnych siłach (spacer, jazda na rowerze itp.) lub poruszanie się w ramach aktywności sportowej, co najmniej 10 minut tygodniowo. Jak wynika z badania, w 2019 roku najpopularniejszym sposobem ćwiczeń poza godzinami pracy było:
-
chodzenie jako środek transportu (do i z miejsca) — 83% populacji UE, w Polsce 88%,
-
sporty aerobowe — dla UE 44%, w Polsce 26%,
-
wzmocnienie mięśni — dla UE 26%, w Polsce 12%.
-
jazda na rowerze jako środek transportu (dotarcie do i z miejsca) — dla UE 24%, w Polsce 26%[5].
to może rower?
Ponieważ jazda na rowerze wybija się u nas na drugie miejsce, postanowiłam to sprawdzić. Okazuje się, że na potrzeby dojazdu do miejsca pracy lub nauki na rower decyduje się jedynie 6% naszego społeczeństwa[6]. 47% badanych odpowiedziało, że samochód to ich podstawowy środek transportu[7]. To mało czy dużo? Przeliczając na osoby, rowerem dojeżdża około milion Polaków. Co ciekawe te osoby deklarują obowiązki związane z odwożeniem dzieci do przedszkola czy szkoły. Najbardziej doceniane korzyści z jazdy na rowerze to: przyjemność z jazdy oraz… dbałość o zdrowie i kondycję fizyczną (za ważne uznaje je ponad 90% osób).
Statystycznie częściej chęć przesiadki na rower składają między innymi mieszkańcy miast, żyjący w stosunkowo niedalekiej odległości od miejsca docelowego (od 2 do 6 km). Istotnym elementem jest tu jednak ocena swojej miejscowości jako przyjaznej rowerzystom oraz obecność zaplecza rowerowego w miejscu pracy i nauki. Według informacji Głównego Urzędu Statystycznego z 2021 roku jazda na rowerze jest umiejętnością opanowaną przez 95,9% Polek i Polaków. Ostatnie lata wskazują także, że maleje liczba wypadków z udziałem rowerzystów, najgorzej jednak wypada tu Wrocław (0,83 wypadków na 1000 mieszkańców). Pochwalić należy za to Kraków, który w 2022 roku wydał 18,5 mln złotych na budowę infrastruktury rowerowej[8]. W ostatniej dekadzie polskie miasta wojewódzkie faktycznie zwiększyły liczbę dróg rowerowych. Wzrost wyniósł 143%, osiągając poziom 3480 km. Największy wzrost nastąpił w mniejszych miastach wojewódzkich, na przykład Kielcach (350%), Opolu (287%) i Katowicach (264%)[9].
sport? tylko przy okazji
Wśród najważniejszych powodów, które uniemożliwiały uprawianie sportu, najwięcej osób deklaruje brak czasu (41%) oraz brak motywacji (23%). Najchętniej ćwiczymy na łonie natury, prawie połowa osób deklarowała, że wybiera to miejsce[10]. Być może więc przesiadka na rower to jeden z kluczowych sposobów aktywizacji Polaków? Wydaje się to najprostszym rozwiązaniem, zupełnie jednak oderwanym od problemów takich jak suburbanizacja i dostępność mieszkaniowa.
Zdecydowanie bliższym możliwości realizacji jest wprowadzanie rowerów miejskich. W 2021 roku w 12 z 20 analizowanych polskich miast ruszył system rowerów publicznych[11]. Dalej jednak w wielu miejscach nie są one dostępne przez cały rok. Wiele do czynienia ma także jakość infrastruktury, w tym poczucie bezpieczeństwa cyklistów i cyklistek. Jest to także krok we wprowadzaniu mikromobilności w miastach i jeden z podstawowych składników zrównoważonej mobilności. Poprawiają także zdrowie zarówno psychiczne, jak i fizyczne[12]. Wypatrujmy więc zmian, bo cytując jeden z tytułów książki — rower faktycznie może zmienić świat.
Magdalena Milert
[1] https://www.gov.pl/web/sport/kolejne-rozstrzygniecia-w-programie-sportowa-polska-2023
[2] GUS, Uczestnictwo w sporcie i rekreacji ruchowej w 2021 r.
[3] GUS, Kultura fizyczna w latach 2021 i 2022
[4] Eurobarometer 525 – Sport and Physical Activity
[5] Eurostat, Statistics on sport participation, 2019
[6] Raport z badania na temat uwarunkowań do podejmowania transportowej aktywności fizycznej Polaków TNS POLSKA dla Ministerstwa Sportu i Turystyki Rzeczpospolitej Polskiej
[7] https://klimat.rp.pl/transport/art37203581-polacy-lubia-rowery-ale-jezdza-samochodami
[8] https://www.centrumrowerowe.pl/blog/miasta-dla-rowerzystow/
[9] Tygodnik Gospodarczy PIE, 28/2023, 13 lipca 2023 r.
[10] Eurobarometr 525, Sport and Physical Activity, KANTAR 2022
[11] https://swiatoze.pl/rowerzysci-w-polsce-raport-miasta-dla-rowerzystow-2022
[12] Götschi, T., Garrard, J., & Giles-Corti, B. (2016). Cycling as a part of daily life: a review of health perspectives. Transport Reviews, 36(1), 45-71.
